Historia




Historia

Historia Katedry Kształtowania i Ochrony Środowiska Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie sięga początków lat pięćdziesiątych XX wieku, kiedy to na ówczesnym Wydziale Geodezji Górniczej AGH, na bazie Wydziałów Politechnicznych AGH powołano Katedrę Gruntoznawstwa (KG) pod kierownictwem profesora Tadeusza Skawiny.

W roku 1968 Katedra ta weszła w skład utworzonego Międzywydziałowego Instytutu Ochrony Powierzchni Górniczej (MIOPG), również pod kierownictwem prof. T. Skawiny, z pięcioma zakładami: Budownictwa, Geodezji Górniczej, Gospodarki Złożem, Gruntoznawstwa i Rekultywacji Terenów Poprzemysłowych oraz Szkód Górniczych. W rok później w związku z generalną zmianą struktury funkcjonowania Uczelni ww. Instytut Międzywydziałowy został przekształcony w Instytut Ochrony Powierzchni Górniczej (IOPG) i rozpoczął funkcjonowanie w ramach Wydziału Geodezji Górniczej, przy czym w miejsce Zakładu Budownictwa utworzono Zakład Profilaktyki Budowlanej.

W roku 1972 w ramach reorganizacji Wydziału Geodezji Górniczej na bazie IOPG powołano Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska (IKiOŚ), którego dyrektorem został prof. T. Skawina. Po przedwczesnej śmierci prof. T. Skawiny w 1976 r. kierownictwo Instytutu przejął doc. Czesław Żuławski. W 1980 r. na dyrektora Instytutu został z kolei powołany prof. Jerzy Chwastek. W międzyczasie pewnym zmianom ulegały struktura organizacyjna Instytutu oraz kierownictwo poszczególnych jednostek podrzędnych (Zakładów). Przykładowo w latach 1972-1984 w ramach Instytutu funkcjonowały:

  • Zakład Rekultywacji Terenów Przemysłowych,
  • Zakład Szkód Górniczych,
  • Zakład Sozologii,
  • Zakład Ochrony Terenów Górniczych,
  • Zakład Ochrony Powietrza.

Dodatkowo począwszy od roku 1973 przez kilka lat przy IKiOŚ działało Seminarium Kształtowania i Ochrony Środowiska im. Walerego Goetla pod kierunkiem prof. Janusza Dziewańskiego. W ramach kolejnej reorganizacji struktury organizacyjnej Uczelni w 1992 r. likwidacji uległ Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska, a w jego miejsce powstał Zakład Kształtowania i Ochrony Środowiska (ZKiOŚ), którego kierownikiem pozostał prof. J. Chwastek. W 1996 r. Zakład Kształtowania i Ochrony Środowiska przemianowano na Katedrę Kształtowania i Ochrony Środowiska (KKiOŚ). W roku 2000 na stanowisku kierowniczym prof. J. Chwastka zastąpił prof. Marian Mazur i na kilka lat powrócono z przyczyn formalnych do nazwy Zakład Kształtowania i Ochrony Środowiska. Nazwa Katedra Kształtowania i Ochrony Środowiska została przywrócona w roku 2007 i taka jest do dnia dzisiejszego. W latach 2012-2020 kierownikiem Katedry była prof. Elena Neverova-Dziopak.

Od listopada 2020 r. funkcje kierownika katedry sprawuje Prof. dr hab. inż. Marcin Chodak.

W ramach Katedry obecnie funkcjonują trzy nieformalne zespoły naukowo-badawcze:


Pracownicy emerytowani oraz byli pracownicy Katedry

prof. dr hab. inż. Jerzy Chwastek
prof. dr hab. inż. Marian Mazur
prof. dr hab. Tadeusz Wąchalewski
dr hab. inż. Tadeusz Zbigniew Dworak
dr hab. inż. Tadeusz Gołda
dr hab. inż. Wacław Janusz
dr hab. inż. Ewa Panek
dr hab. inż. Krystyna Tymińska-Zawora
dr inż. Teresa Eckes
dr inż. Stanisław Kowalik
dr inż. Jerzy Mikołajczak
dr inż. Maria Trafas
Mgr Krzysztof Wolski
Halina Piech
dr hab. inż. Antoni Barbacki prof. AGH
prof. dr hab. inż. Stanisław Gruszczyński

dr hab. inż. Leszek Opyrchał
dr hab. inż. Leszek Pająk
dr inż. Przemysław Szczygłowski
dr inż. Konrad Paweł Turzański


Biogramy kierowników Katedry

Prof. zw. dr inż. Tadeusz Skawina, urodził się 31.03.1922 r w Borkach k/ Dąbrowy Tarnowskiej. Egzamin maturalny złożył w 1939 roku w Państwowym Liceum we Lwowie. Studia wyższe, rozpoczęte w tajnym nauczaniu, ukończył w 1947 roku na Wydziale Rolno-Leśnym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po zakończeniu studiów podjął w 1947 roku pracę w AGH w Katedrze Gleboznawstwa Wydziałów Politechnicznych AGH. Stopień doktora nauk rolniczych z wyróżnieniem (summa cum laude) uzyskał w 1950 r. na Wydziale Rolno-Leśnym UJ, zaś tytuł docenta w 1955 r. W 1962 r. Rada Państwa nadała Mu tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1970 r. – profesora zwyczajnego. W roku 1953 objął stanowisko kierownika tej Katedry, przemianowanej w 1952 roku na Katedrę Gruntoznawstwa i przeniesionej na Wydział Geodezji Górniczej AGH. Od 1969 roku był dyrektorem Instytutu (Instytut Ochrony Powierzchni Górniczej przekształcony w 1972 r. w Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska). W czasie swojej 25-letniej pracy na Wydziale Geodezji Górniczej był prodziekanem, dwukrotnie dziekanem, opiekunem ośrodka szkoleniowego w Goszycach, wielokrotnie przewodniczącym uczelnianych komisji. Jako ceniony naukowiec był członkiem wielu Komisji PAN, rad naukowych m.in. IPIŚ PAN w Zabrzu (którego był współorganizatorem), Zakładu Agrofizyki PAN w Lublinie, komisji i komitetów naukowych, powoływanych w celu rozwiązywania różnych problemów z zakresu ochrony terenów przemysłowych. Uczestniczył w pracach wielu towarzystw naukowych, a szczególnie Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego.
Do najważniejszych osiągnięć Profesora należy zaliczyć wyjaśnienie przebiegu procesów glebotwórczych na zwałowiskach kopalnianych oraz możliwości kierowania tymi procesami w toku prac rekultywacyjnych, rozpoznanie źródeł i mechanizmu toksyczności gruntów i metod ich neutralizacji, podanie metody klasyfikacji terenów pogórniczych oraz sformułowanie zasad i opracowanie modeli działalności rekultywacyjnej. Badania te zaowocowały podjęciem na skalę przemysłową prac nad rekultywacją zwałowisk, wyrobisk, osadników poflotacyjnych i innych terenów poeksploatacyjnych w obrębie kopalń surowców w Polsce i zagranicą. Drugą dziedziną działalności naukowej Profesora była problematyka ochrony terenów przemysłowych – opracowanie zasad kartografii gleb terenów przemysłowych, metodyki szacowania szkód w użytkach oraz zasad inwentaryzacji warunków przyrodniczych. Badania te były i są nadal wysoko oceniane w środowisku naukowym. Bogaty dorobek naukowy prof. T.Skawiny obejmuje ponad 130 prac opublikowanych oraz kilka patentów. Otrzymał szereg nagród państwowych i zagranicznych (m.in. Nagroda Europy w dziedzinie kształtowania przyrody przyznana Mu w 1976 roku przez Fundację im. J.W.Goethego w Bazylei). Pracując naukowo był jednocześnie doskonałym dydaktykiem i wychowawcą. Prowadził wykłady z przedmiotów przyrodniczych w AGH, Politechnice Krakowskiej oraz w WSP w Krakowie. Był pionierem nowoczesnej dydaktyki ochrony  środowiska, a dzięki jego silnemu osobistemu zaangażowaniu, już na początku lat 70. do programu studiów wszystkich wydziałów AGH został wprowadzony przedmiot „sozologia”.
Profesor T.Skawina zmarł przedwcześnie w dniu 23.11.1976 roku.



Czesław Żuławski urodził się 17 stycznia 1923 roku w Drohobyczu. Szkołę średnią ukończył w Borysławiu a studia wyższe na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Krakowskiej (uzyskując stopień magistra inżyniera geodety) ukończył w 1950 roku.
Pracę w AGH podjął w 1951 roku, a w 1961 uzyskał stopień doktora nauk technicznych. Pełnił szereg odpowiedzialnych funkcji, był mi. prodziekanem Wydziału Geodezji Górniczej, dyrektorem Instytutu oraz przez 15 lat kierował Zakładem Rekultywacji. Od początku swojej działalności naukowej prowadził badania mieszczące się na granicy techniki i przyrody. Zajmował się problemami kartografii i klasyfikacji gleb terenów przemysłowych, inwentaryzacji warunków przyrodniczych, przekształceń hydrologicznych i chemicznych gleb oraz rozwiązywał zagadnienia z zakresu rekultywacji.
Badania prowadzone przez Docenta niemal we wszystkich rejonach przemysłowych naszego kraju zaowocowały opublikowaniem ponad 50 oryginalnych prac. Opracował On zasady przeliczania Niemieckiej Klasyfikacji Punktowej na obowiązujące w Polsce normy klasyfikacyjne, metodę hydrologiczno-glebową do szacowania i prognozowania szkód w użytkach, zasady litologicznej klasyfikacji przydatności gruntów do rekultywacji.
Jego wielki dorobek wyraża liczba ponad 200 prac naukowo-badawczych i wdrożeniowych, za które otrzymał wiele nagród i odznaczeń resortowych i państwowych. Doc. dr inż. Cz. Żuławski przez ponad 40 lat był nauczycielem, wychowawcą, przyjacielem i opiekunem wielu pokoleń studentów. Opracował skrypty dla geodetów z przedmiotów przyrodniczych. Był inicjatorem utworzenia w ramach Wydziału Geodezji nowego kierunku – Inżynieria Środowiska. W najtrudniejszych dla naszego kraju czasach, zachował swoją niezależność i prawość. Był żołnierzem Armii Krajowej. Żył wierny tradycji, z głębokim odczuciem poszukiwania prawdy.
Zmarł w roku 1994.



Prof. zw. dr hab. inż. Jerzy Chwastek urodził się w 1930 roku w Nasiechowicach koło Krakowa. Ukończył Liceum im. A. Witkowskiego w Krakowie. W 1952 roku uzyskał dyplom inżyniera miernictwa górniczego Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, dwa lata później magistra nauk technicznych z zakresu geodezji górniczej, a w 1967 roku dyplom magistra inżyniera górnika tejże uczelni. W roku 1958 przeszedł do pracy w górnictwie odkrywkowym węgla brunatnego Kopalni Konin, piastując stanowisko głównego inżyniera górniczego. W 1963 roku został awansowany na stanowisko głównego inżyniera mierniczego Zjednoczenia Przemysłu Węgla Brunatnego we Wrocławiu.
Po 17 letniej pracy w przemyśle górniczym związał się ze szkolnictwem wyższym. W Politechnice Wrocławskiej uzyskał w 1969 roku tytuł doktorski (specjalizacja geodezja górnicza), tu też habilitował się w 1978 roku. Przeniesiony służbowo do pracy w Akademii Górniczo-Hutniczej w 1980 r. objął stanowisko dyrektora Instytutu Kształtowania i Ochrony Środowiska (a następnie kierownika Katedry Kształtowania i Ochrony Środowiska), które piastował przez 20 lat, do chwili odejścia na emeryturę.
W 1983 r uzyskał tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego, a w 1991 r. profesora zwyczajnego. W swoim dorobku naukowym posiada ponad 200 publikacji, w tym 8 skryptów i książek, których jest autorem lub współautorem. W ponad 40-letniej pracy zajmował się problematyką miernictwa górniczego w odkrywkach i szkodami górniczymi. W ostatnim okresie więcej uwagi poświęca problematyce ochrony środowiska w przemyśle, rekultywacji, zagospodarowaniu wyrobisk poeksploatacyjnych, gospodarce odpadami przemysłowymi i komunalnymi, a także ekorozwojowi.
Był członkiem około 20 gremiów naukowych i naukowo-technicznych, w tym członkiem Komitetu Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk oraz członkiem Komitetu Inżynierii Środowiska Zarządu Głównego SIiTG. W latach 1997-2000 pełnił funkcję Prezydenta Międzynarodowego Stowarzyszenia Mierniczych Górniczych (International Society of Mine Surveying – ISM) oraz przewodniczącego Polskiego Komitetu ISM, a w latach 2001-2003 pełnił funkcję Wiceprezydenta ISM. W roku 2000 zorganizował w Krakowie XI Międzynarodowy Kongres ISM, którego uczestnicy reprezentowali 25 krajów wszystkich kontynentów. Aktualnie jest członkiem kolegium redakcyjnego miesięcznika „Aura”. Posiada około 35 odznaczeń i wyróżnień państwowych, resortowych oraz regionalnych.